آیه (8) – این آیه ادامه توصیف این گروه نفوذ ناپذیر است، در نخستین توصیف آنها می گوید : «ما در گردنهای آنها غلهایی قرار دادیم که تا چانه های آنها ادامه دارد، و سرهای آنها را به بالا نگاه داشته است » ( اِنَّا جَعَلنَا فی اَعناقِهِم اَغلالًا فَهِیَ اِلَی الاَذقانِ فَهُم مُقمَحُونَ ) .

چه جالب است تشبیهی که از حال بت پرستان لجوج خصوصا سران آنها به چنین انسانهایی شده ، آنها طوق « تقلید» و زنجیر « عادات و رسوم خرافی » را بر گردن و دست و پای خود بسته اند و غلهای آنها آنقدر پهن و گسترده است که سر آنها را بالا نگاهداشته و از دیدن حقایق محروم ساخته ، آنها اسیرانی هستند که نه قدرت فعالیت و حرکت دارند و نه قدرت دید!

آیه فوق هم میتواند ترسیمی از حال این گروه بی ایمان در دنیا باشد، و هم حال آنها در آخرت که تجسمی است از مسائل این جهان .

آیه (9) – این آیه توصیف دیگری از همین افراد است، و ترسیم گویایی از عوامل نفوذ ناپذیری آنها، می فرماید: «و ما در پیش روی آنها سدّی قرار دادیم و در پشت سرشان سدّی »( وَ جَعَلنا مِن بَینِ اَیدیهِم سَدَّا وَ مِن خَلفِهِم سَدَّا).

آنها در میان این دو سدّ چنان محاصره شده اند که نه راه پیش دارند و نه راه بازگشت!

و در همین حال « چشمانشان را پوشانده ایم لذا نمی بینند» ( فَاَغشَیناهُم فَهُم لا یُبصِرُونَ ).

و چنین است حال مستکبران خودخواه و خودبین و مقلدان کور و کر و متعصبان لجوج در برابر چهره حقایق!

آیه (10) – به همین دلیل در این آیه صریحاً می گوید: « برای آنها یکسان است، چه آنها را انذار کنی، یا نکنی، ایمان نمی آورند »!

( وَ سَواءَ عَلَیهِم ءَانذَرتَهُم اَم لَم تُنذِرهُم لا یُومِنونَ ).

گفتار تو هر چقدر نافذ، و وحی آسمانی هر قدر موثر باشد، تا در زمینه آماده وارد نشود تأثیر نخواهد گذاشت.

آیه (11) – چه کسانی انذار تو را می پذیرند؟ در آیات گذشته سخن از گروهی در میان بود که به هیچ وجه آمادگی پذیرش انذار های الهی را ندارند، اما در اینجا از گروه دیگری که درست در نقطه مقابل آنها قرار گرفته اند سخن میگوید، تا با مقایسه با یکدیگر (همان گونه که روش قرآن در بحث است)مسأله روشنتر شود.

می فرماید:«تو تنها کسی را انذار می کنی که از ذکر پیروی کند،و از خداوند رحمان در پنهان بترسد»واز طریق برهان و استدلال او را بشناسد (اِنَّما تُنذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذَّکرَ وَ خَشِیَ الرَّحمنُ بِالغَیبِ). کسی که گوش شنوا و قلب آماده دارد.

«و کسی که چنین است او را بشارت به مغفرت و پاداش پر ارزش ده.»  ( فَبِشُّرهُ بِمَغفِرَةٌ وَ اَجرٍ کَریمٍ )

آیه(12)- سپس به تناسب بحثی که در آیات گذشته پیرامون اجر و پاداش پر ارزش مومنان

و پذیرندگان انذارهای انبیاء آمده بود در این آیه به مساله « معاد و رستاخیز و ثبت و ضبط اعمال برای حساب و جزا» اشاره کرده، می فرماید: «ما مردگان را زنده می کنیم » ( وَ نَکتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُم ).

بنابراین چیزی فرو گذار نخواهد شد مگر این که در نامه اعمال برای روز حساب محفوظ خواهد بود.

و در پایان آیه برای تاکید بیشتر می افزاید:« و ما همه چیز را در کتاب آشکار احصار کرده ایم (وَ کُلَّ شَیءٍ اَحصَیناهُ فی اِمامٍ مُبینٍ ).

آیه(13) – سرگذشت « اصحاب القریه » برای آنها عبرتی است:

در تعقیب بحثهایی که در زمینه قرآن و نبوت پیامبر اسلام (ص) و مومنان راستین و منکران لجوج گذشت در اینجا نمونه ای از وضع امتهای پیشین در همین زمینه مطرح شده، و در ضمن این آیه و چندین آیه بعد که مجموعاً هجده آیه را تشکیل میدهد سرگذشتی از چند تن از پیامبران پیشین را بیان می کند، تا هم هشداری باشد برای مشرکان مکّه، و هم تسلّی و دلداری باشد برای پیامبر و مومنان اندک آن روز، به هر حال تکیه بر این سرگذشت در قلب این سوره که خود قلب قرآن است به خاطر شباهت تمامی است که با موقعیت مسلمانان آن روز دارد.

نخست می فرماید: « و برای آنها اصحاب قریه را مثال بزن هنگامی که فرستادگان خدا به سوی آنها آمدند» ( وَ اضرِب لَهُم مَثَلا اَصحابَ القَریَةِ اِذ جاءَهَا المُرسَلَونَ).

« قریه» مفهوم گسترده ای دارد که هم شهر ها را شامل می گردد و هم روستاها را، هر چند در زبان فارسی معمولی تنها به روستا اطلاق می شود.

مشهور در میان مفسّران این است که منظور از «قریه» در اینجا «انطاکیه» یکی از شهر های شامات بوده است.

از آیات این سوره بر می آید که اهل این شهر بت پرست بودند و این رسولان برای دعوت آنها به سوی توحید و مبارزه با شر آمده بودند.